Chiến thuật thay người không chỉ là việc thay thế cầu thủ mệt mỏi hay dính chấn thương, mà còn là một phần không thể thiếu trong cách huấn luyện viên điều chỉnh thế trận. Sự thay đổi trong luật thay người trong những năm gần đây theo RR88 tìm hiểu – đặc biệt sau đại dịch COVID-19 – đã làm thay đổi bộ mặt của các trận cầu đỉnh cao. Vậy luật thay người mới nhất hiện nay quy định như thế nào? Hãy cùng khám phá chi tiết trong bài viết này.
Tổng quan về luật thay người trong bóng đá
Luật thay người được quy định bởi Hội đồng Liên đoàn Bóng đá Quốc tế (IFAB), cơ quan có thẩm quyền ban hành và điều chỉnh các luật lệ của môn thể thao vua. Trong nhiều thập kỷ, luật thay người chỉ cho phép tối đa 3 sự thay đổi trong suốt 90 phút thi đấu chính thức.
Tuy nhiên, sự phát triển của bóng đá hiện đại, tốc độ trận đấu cao, yêu cầu thể lực khắc nghiệt cùng lịch thi đấu dày đặc đã đặt ra yêu cầu cấp thiết phải điều chỉnh luật. Cùng với ảnh hưởng nặng nề từ đại dịch COVID-19, FIFA và IFAB đã nhanh chóng thích nghi bằng việc cho phép tăng số lần thay người – mở ra một chương mới cho chiến thuật và nhân sự của các đội bóng.
Luật thay người mới nhất: Quy định hiện hành năm 2025
Tính đến thời điểm năm 2025, FIFA và IFAB đã chính thức áp dụng quy định mới về thay người như sau:
1. Số lượng cầu thủ được thay: Tối đa 5 người
-
Mỗi đội bóng được phép thay tối đa 5 cầu thủ trong thời gian thi đấu chính thức (90 phút).
-
Tuy nhiên, để hạn chế gián đoạn trận đấu, mỗi đội chỉ được sử dụng tối đa 3 lần thay người trong thời gian thi đấu chính. Nếu thay người trong giờ nghỉ giữa hiệp, lần thay đó không tính vào 3 lượt thay người.
2. Thay người trong hiệp phụ
Nếu trận đấu kéo dài sang hiệp phụ, đội bóng:
-
Có quyền thay thêm 1 cầu thủ, nâng tổng số cầu thủ thay thế lên 6 người.
-
Đồng thời, được cấp thêm 1 lượt thay người, không tính vào 3 lượt ban đầu.
-
Ngoài ra, nếu đội chưa sử dụng hết 3 lượt thay người trong 90 phút chính thức, những lượt còn lại vẫn có thể được dùng trong hiệp phụ.
3. Thay người do chấn thương đầu (luật thử nghiệm)
Một điều khoản đặc biệt đang được thử nghiệm và áp dụng tại một số giải đấu là thay người tạm thời hoặc vĩnh viễn do nghi ngờ chấn thương đầu (concussion). Khi có dấu hiệu cầu thủ bị chấn động não:
-
Đội bóng được phép thay thêm 1 người ngoài giới hạn thông thường.
-
Trong một số trường hợp, đối thủ cũng được phép thay thêm người để đảm bảo công bằng.
Lý do ra đời của luật thay 5 người
1. Tác động của đại dịch COVID-19
Tháng 5/2020, trong bối cảnh bóng đá toàn cầu bị tê liệt vì đại dịch, FIFA đã thông qua đề xuất của IFAB về việc tăng số lượng thay người từ 3 lên 5. Lý do là:
-
Lịch thi đấu dồn dập sau thời gian nghỉ dài.
-
Hạn chế nguy cơ chấn thương khi cầu thủ không đạt thể trạng tốt.
-
Giúp HLV dễ xoay vòng lực lượng trong thời điểm khó khăn.
2. Bảo vệ sức khỏe cầu thủ
Theo thống kê từ nhiều giải đấu, việc cho phép thay 5 người giúp giảm đáng kể tỷ lệ chấn thương. Trong môi trường bóng đá ngày càng khốc liệt, các cầu thủ phải thi đấu với mật độ cao và căng thẳng liên tục, việc có thêm 2 sự thay đổi là cứu cánh cho cả cầu thủ lẫn huấn luyện viên.
3. Tăng cường tính chiến thuật
Việc thay nhiều người hơn không chỉ giúp về mặt thể lực, mà còn gia tăng cơ hội điều chỉnh thế trận, chuyển đổi sơ đồ chiến thuật nhanh chóng, làm trận đấu thêm phần hấp dẫn.
Các quy tắc cụ thể về thay người trong từng giai đoạn
Thời gian thay người được tính thế nào?
-
Thay người chỉ được thực hiện khi bóng ngoài cuộc và có sự chấp thuận từ trọng tài chính.
-
Cầu thủ bị thay phải rời sân ở khu vực gần nhất, trừ khi được trọng tài cho phép rời ở vị trí khác.
-
Cầu thủ vào sân chưa được trọng tài cho phép sẽ bị coi là vi phạm luật và có thể bị thẻ vàng.
Việc thay người chiến thuật khác gì với thay người do chấn thương?
-
Thay người chiến thuật do HLV chủ động nhằm thay đổi lối chơi.
-
Thay người do chấn thương là bắt buộc để bảo đảm an toàn sức khỏe cầu thủ.
-
Luật mới cho phép đội bóng có thêm 1 quyền thay nếu có ca chấn thương đầu nghiêm trọng – một điểm nhân đạo được đánh giá rất tích cực.
Ảnh hưởng của luật mới đến chiến thuật trận đấu
1. Giúp các đội bóng nhỏ cạnh tranh sòng phẳng hơn
Trong khi nhiều người lo ngại rằng thay 5 người sẽ có lợi cho các đội bóng lớn (vì sở hữu lực lượng dày), thực tế lại cho thấy:
-
Các đội nhỏ có cơ hội xoay tua lực lượng, tăng sức phòng ngự và phản công tốt hơn.
-
Việc thay nhiều người giúp đội yếu có thể giữ thể lực tốt hơn trong suốt 90 phút.
2. Đa dạng hóa lối chơi trong 1 trận đấu
Các huấn luyện viên giờ đây có thể chia trận đấu thành các giai đoạn chiến thuật riêng:
-
Giai đoạn đầu: Khởi đầu chắc chắn.
-
Giai đoạn giữa: Thay đổi người để tăng áp lực hoặc gia cố tuyến giữa.
-
Giai đoạn cuối: Tung “quân bài tẩy” khi đối phương đã xuống sức.
3. Nâng cao vai trò của băng ghế dự bị
Với luật mới, dàn cầu thủ dự bị không còn là “phương án dự phòng” mà là phần không thể thiếu của chiến thuật. Các đội bóng đầu tư hơn vào đào tạo, giữ phong độ ổn định cho đội hình phụ.
Luật thay người trong các giải đấu hàng đầu
UEFA Champions League
-
Áp dụng đầy đủ quy định thay tối đa 5 cầu thủ, sử dụng 3 lượt thay, cộng thêm 1 lượt và 1 cầu thủ trong hiệp phụ nếu có.
-
Danh sách đăng ký trận đấu được mở rộng lên 23 cầu thủ, tăng cơ hội sử dụng nhân sự chiến lược.
Ngoại hạng Anh (Premier League)
-
Sau một thời gian tranh luận, Premier League đã chính thức áp dụng luật thay 5 cầu thủ từ mùa giải 2022-2023 đến nay.
-
Cho phép sử dụng 3 lượt thay người, ngoại trừ giờ nghỉ giữa hiệp và hiệp phụ (nếu có).
La Liga, Serie A, Bundesliga, Ligue 1
-
Tất cả các giải đấu lớn ở châu Âu hiện đã chính thức áp dụng luật thay 5 cầu thủ.
-
Các đội bóng đồng thời được quyền đăng ký 12 cầu thủ dự bị, tăng tính chiến lược.
Luật thay người trong các giải đấu tại Việt Nam
Tại V.League và các giải đấu chuyên nghiệp Việt Nam:
-
Kể từ mùa giải 2022, VFF đã chính thức áp dụng quy định thay 5 người, giống như FIFA.
-
Đây là một bước tiến giúp các CLB Việt có cơ hội xoay vòng, giảm thiểu chấn thương trong thời gian thi đấu dày đặc.
Những tranh cãi quanh luật thay 5 người
1. Lợi thế cho đội bóng lớn?
Một số ý kiến cho rằng luật thay 5 người giúp các “ông lớn” có đội hình sâu dễ chiếm ưu thế. Tuy nhiên:
-
Bóng đá không chỉ là cá nhân, mà còn là tính chiến thuật và đoàn kết.
-
Không ít đội nhỏ đã tận dụng quyền thay người tốt để tạo bất ngờ.
2. Làm gián đoạn trận đấu?
Việc thay nhiều người có thể khiến trận đấu bị chia cắt. Để hạn chế điều này, IFAB quy định chỉ 3 lượt thay, và khuyến khích các đội thay người kép hoặc ba người cùng lúc.
Những tình huống đặc biệt và quy định phụ liên quan đến thay người
-
Cầu thủ vào sân nhưng chưa rời khỏi đường biên hợp lệ: Bị coi là vi phạm và có thể nhận thẻ vàng.
-
Thay người không đúng luật (ví dụ thay 6 người trong 90 phút): Trận đấu có thể bị khiếu nại hoặc xử phạt.
-
Cầu thủ bị truất quyền thi đấu khi đang dự bị: Không được thay thế người khác.
Luật thay người mới nhất – cho phép thay tối đa 5 cầu thủ trong 3 lượt – đã mang đến những thay đổi đáng kể cho bóng đá hiện đại. Từ việc bảo vệ thể lực cầu thủ, tăng tính chiến thuật, cho đến nâng cao sự công bằng giữa các đội bóng, luật này được đánh giá là bước tiến tất yếu.
Trong tương lai, với tốc độ phát triển của bóng đá cùng các nghiên cứu y học thể thao, không loại trừ khả năng luật thay người sẽ tiếp tục được điều chỉnh linh hoạt hơn nữa – hướng đến việc đảm bảo cả tính cạnh tranh lẫn sức khỏe cho cầu thủ.